.JPG)
Doktorburada.com uzmanlarından Uzman Diyetisyen Orçun Kürüm, sporcu beslenmesini şu şekilde tanımlıyor:“Atletik performansa yönelik spor bilimlerinin ve beslenme bilimlerinin bir sentez içerisinde olduğu, bu alanda hem araştırmaların hem de uygulamaların yapıldığı beslenme bilimidir.”
Sporcu beslenmesinin amacı ise; önce sporcu sağlığını korumak ve sakatlıkları minimuma indirmek, daha sonra ise sporcunun performansını maksimuma çıkarmak olarak öne çıkıyor. Ancak Orçun Kürüm, sporcu beslenmesinin sadece profesyonel sporcular için değil; aynı zamanda egzersiz yapan tüm bireyler için uygulanması gerektiğini vurguluyor.
Sporcunun beslenme programlarının sporculara sağladığı yararlar nelerdir?
Uzman Diyetisyen Orçun Kürüm, spora yönelik doğru planlanan bir beslenme programı sayesinde spor yapan kişinin antrenman performansının artacağını ve antrenman sonrasında toparlanma süresinin en aza indirgeneceğinin altını çiziyor. Bu sayede de sporcunun genel performansı artmış oluyor.
Ayrıca sporcu beslenme programı sayesinde kişi hastalıklara karşı daha dirençli hale geliyor ve zorlu fiziksel performans gerektiren sporlarda vücudu daha sağlıklı kalıyor.
Beslenmenin, döneme göre strateji değişikliği yapılarak değiştirilebildiğini belirten Orçun Kürüm, farklı zamanlarda kilo alınabileceğini ya da verilebileceğini, sezona göre az antrenman veya daha çok antrenman yapılabileceğini açıklıyor. Bu kapsamda da beslenme programı, sporcunun özel durumlarına göre esneklik gösterebiliyor.
Spor 1-2 saat, beslenme 24 saat sürer!
Uzman Diyetisyen Orçun Kürüm, sporcu beslenmesinin sporcunun performansına sağlayacağı yararlarla ilgili şunları ifade ediyor; “Spor günde belki 1-2 saat yapılır ancak beslenme neredeyse 24 saat sürer. Vücudumuzun besinlere karşı verdiği tepki, egzersize göre verdiği tepkiden daha hızlı olduğundan beslenme sistemini oturtmamış bir sporcu henüz tam performansını görememiştir. Tam performansını görebilmesi için tamamen kendisine uygun bir beslenme sistemi uygulamalıdır.”
Sporcu beslenmesi nelere göre değişiklik gösterir?
Sporcu beslenmesinin; hem yapılan spora göre, hem de spor yapan kişiye göre farklılık gösterdiğini belirten Orçun Kürüm, sporcuya bir diyet programı önermeden önce analiz edilmesi gerekenleri şu şekilde sıralıyor:
· Sporcunun klinik bir rahatsızlığı olup olmadığı
· Beslenme alışkanlıkları
· Yapılan sporun türü
· Sporcunun spor yaparken ki amacı
· Antrenman sıklığı
· Kişinin yaşam tarzı
Orçun Kürüm’ün belirttiği üzere, tüm bu kriterler göz önünde bulundurularak kişiye özel menülerin planlanması gerekiyor.
Antrenman öncesi karbonhidrat, antrenman sonrası protein!
Beslenme programının amaca göre değişeceğini belirten Orçun Kürüm, müsabaka veya antrenman öncesinde esas olanın, vücudun enerji ihtiyacını düşünüp ona göre beslenmek olduğunu ifade ediyor. Temel enerji veren besinlerde karbonhidratlar olduğundan fiziksel performans öncesi en iyi seçim olarak kompleks ve basit karbonhidrat içeren besinler öneriliyor. Örneğin bir dilim ekmeğin üzerine 1 küçük muz dilimleyip üzerinde bal damlatmak gibi.
Antrenman sonrası içinse Orçun Kürüm, yine amaca uygun gıda önerilmesi gerektiğini belirtiyor. Şayet kişi kas kütlesini arttırmak istiyorsa farklı yiyecekler, yağ kaybını hedefliyorsa farklı yiyecekler önerilmesi gerekiyor. Ancak Orçun Kürüm ekliyor: “Temel olarak dikkat edilmesi gereken nokta, harcanan enerji miktarını yerine koyabilmek için bir miktar karbonhidrat ve kas tamiri için bir miktar protein içeren gıdaların alınması. Örneğin kakaolu süt olabilir veya ızgara tavuk ile ızgara karışık sebze tabağı, spor sonrası doğru birer seçim olacaktır.”
Gıda takviyelerine ve protein tozlarına dikkat!
Orçun Kürüm bu konuda özellikle bazı çekincelerini dile getiriyor. “Gıda takviyesi adı üzerinde bir çeşit ek destektir ve sadece uzman bir diyetisyen tarafından uygun görüldüğü zaman kullanılmalıdır. Günümüzde birçok kişi gereksiz yere sporcu ek gıdaları kullanıyor ve sağlıklarını riske atıyorlar. Bu ürünlerin öncelikle kullanacak kişiye uygun olup olmadığının, kullanacak kişi tarafından değil, beslenme eğitimini almış uzmanlar tarafından belirlenmesi gerekir. Sonra doz olayı var. Hangi ürünün, kime, ne kadar dozda verileceğini de kişi kendi belirleyemez. Ayrıca kimi ürünler bazı kişilerde alerjik durum veya yan etki dediğimiz istenmeyen sağlık sonuçları doğurabilir. Çoğu gıda takviyeleri ise uzun dönem kullanımında sağlığa zarar vermektedir. Bu gibi sebeplerden tavsiye niteliğinde de olsa buradan yazmak çoğu kişiyi yanlış yönlendirecektir. Sporcular ve düzenli egzersiz yapanlar da dahil olmak üzere mümkün olduğunca doğal beslenilmelidir!”
Protein tozlarıyla ilgiliyse Orçun Kürüm, eğer spor yapan bireyin protein ihtiyacının normal gıdalarla karşılanamadığı saptanmışsa ancak o zaman protein takviyesinin uygun ve etkili olabileceğini belirtiyor.
Protein tozlarının zararları nelerdir?
Protein tozlarının genellikle sütün işlem görmesiyle elde edildiğini belirten Orçun Kürüm, sütün bu süreçte maruz kaldığı işlemlerin insan sağlığı için zararlı olduğunu ifade ediyor ve protein tozlarının zararlarını şu şekilde açıklıyor:
1- Yüksek oranda işlenmiş olan protein tozları, denatüre olmuş proteinler içermektedir. Bu da protein tozunu sağlıklı bir besin desteği olmaktan uzaklaştırır. Sebebi ise üretim esnasında yüksek ısı kullanılmasıdır!
2- Protein tozunun markası ne olursa olsun içerisinde mutlaka bir veya birkaç farklı ağır metal içermektedir. Bunlardan bazılarını arsenik, kadmiyum, kurşun ve civa olarak sayabiliriz. Bildiğiniz üzere ağır metallerin vücutta birikmesi hem kanser hem de organ yetmezliğine yol açabilir.
3- Protein tozlarında ayrıştırılan yağlar, maddenin doğallığını tekrardan bozmaktadır. Yağ içermeyen bir protein, vücutta tam anlamı ile kullanılabilen faydalı bir protein değildir. Yağsız emilemeyen birçok vitamin vardır. Vücut bir denge içerisinde çalışır ve vücudumuzun tanıdığı ve kullanabildiği bütün protein kaynakları da yağ içerir.
Sporcularda sıkça rastlanılan beslenme bozuklukları nelerdir?
Yoğun antrenman ve müsabaka takvimi içerisinde sporcuların da farklı bilgi kaynaklarından aldıkları bilgilerle akıllarının karıştığını ve beslenmeleri konusunda zorluk çektiklerini gözlemleyen Orçun Kürüm, sporcuların bazen gereğinden çok bazen de gereğinden az yiyerek performans düşüklüğü yaşadığını belirtiyor.
Bunun dışında bazı sporcuların inançları sebebi ile yemediği gıdalar olurken, bazı sporcular da vejetaryen oldukları için daha farklı bir beslenme düzeni gerçekleştirebiliyorlar. Bu sebeple de Orçun Kürüm’ün de belirttiği üzere en doğrusu, sporcuların bir uzman eşliğinde beslenme programlarını ayarlamaları olacaktır.
Fit olmak isteyen kişiler nasıl beslenmeli ve ne sıklıkta spor yapmalı?
Fit olmak için de belli bir spor ve beslenme düzeni gerektiğini belirten Orçun Kürüm’e göre, “Kimse 2-3 ayda fit olamaz. Bu bir süreçtir ve ancak keyif alınarak, yaşam tarzı haline getirilerek ve profesyonel destek eşliğinde yapılarak etkili bir şekilde verim alınabilir.”
Orçun Kürüm, sporcu beslenmesinin sadece sporcular için değil normal egzersizini yapan aktif bireyler için de gerekli olduğunu özellikle vurguluyor ve ekliyor : “Kalori kısıtlaması kilo vermek için elzemdir fakat spor yapan insanlarda bu sistem daha karmaşıktır.”
Fit olmaya giden sürecin kısa bir süreç olmadığının tekrar altını çizen Orçun Kürüm, haftada 3 kez 60 dk fitness antrenmanı ve haftada en az 2 kez kardiyo antrenmanı yaparak forma ulaşmanın mümkün olduğunu ekliyor.
Ancak Orçun Kürüm’ün özellikle vurguladığı üzere; doğru beslenmeyi öğrenmeden veya yaşam tarzına oturtmadan bir beklenti içinde olanlar sadece aynı yerde sayacaklardır. Bu sebeple Orçun Kürüm, herkesin belli bir süreliğine beslenme danışmanlığı hizmeti alıp kendi yaşam tarzına göre nasıl beslenmeleri gerektiğini öğrenmelerinin, sağlık açısından daha doğru olacağını belirtiyor.
“Spor yapıyorum kilo alıyorum” diyorsanız işte çözümü!
Orçun Kürüm’e göre, uzun süredir spor yapan insanlar eğer verim alamıyorlarsa beslenme konusunda hata yapıyorlardır. En sık yapılan 2 hata ise fazla kalorili beslenmek ve gereksiz yere fazla protein yüklemesi yapmak olarak sayılabilir. Bu alışkanlıklardan kurtulmak, bir uzman eşliğinde amaçlarına uygun düzenlenmiş beslenme programı uygulamak ve bunu alışkanlık haline getirmek gerekir.
